تجربه فرزند پذیری و ساخت هویت مادرانه در زنان نابارور فرزندپذیر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه روان‌شناسی تربیتی و مشاوره، دانشگاه تهران

2 کارشناس ارشد مشاوره خانواده، دانشگاه تهران

چکیده

این پژوهش با هدف شناسایی تأثیر فرزندپذیری بر هویت مادرانه زنان نابارور به مطالعه تجربه زیسته زنان نابارور فرزندپذیر پرداخته است. پژوهش حاضر با رویکرد کیفی و به روش پدیدارشناسی انجام پذیرفته و در آن بدون هیچ‌گونه دخل و تصرف از سوی پژوهشگر به مطالعه عمیق پدیده پرداخته شده است. مشارکت‌کنندگان در این پژوهش شامل 10 نفر از زنان نابارور دارای فرزند خوانده شهر تهران در سال 1396 بودند که بر پایه اصل انتخاب مبتنی بر معیار  و به روش گلوله برفی، برگزیده شدند. گردآوری اطلاعات در این پژوهش به وسیله مصاحبه نیمه ساختاریافته انجام شده و مصاحبه‌ها تا رسیدن به اشباع ادامه یافته است. داده‌ها بر پایه رویکرد استراس و گلاسر، تحلیل، طبقه‌بندی و به شیوه‌ی تحلیل تفسیری پردازش شد. یافته‌های پژوهش در سه بعد تجربه فرزندپذیری، فرایند اکتساب هویت مادرانه و ارزیابی از خود به عنوان مادر حاصل گردید. نتیجه اینکه مواجهه زنان با ناتوانی خود در فرزندآوری، به‌عنوان یک رویداد دردناک تجربه می‌شود.آن‌ها ورود فرزند به خانواده را موجب تکمیل خود و خانواده‌شان می‌دانند و احساس غرور می‌کنند. زنان نابارور در سایه فرزندپذیری، احساسات و عواطف مثبتی نسبت به خود یافته و ارزش‌های خود را چه از لحاظ فردی و چه اجتماعی باز یافته و خود را در جایگاه مادری باز تعریف نموده‌اند و توانسته‌اند به هویت مادرانه دست یابند.مادران نابارور فرزندپذیر در تجربه فرزندپذیری و ساخت هویت مادرانه خود، چهار فرایند:1)  بازیابی خود 2) آمادگی 3) کسب هویت مادرانه 4) رشد و تقویت هویت مادری را طی می‌کنند که مشابه با فرایند فرزندآوری و ساخت هویت در مادران زیستی است. پس از طی دوران اولیه آمادگی و کسب هویت مادرانه‌، تکمیل و تثبیت هویت مادرانه در زنان فرزندپذیر اتفاق می‌افتد که به‌صورت احساسات مادرانه، صبر،گذشت، ایثار وقت و انرژی خود، احساس مسئولیت و آینده‌نگری برای فرزند به‌عنوان تداوم خویشتن نمود می‌یابد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Experience of adoption and the formation of maternal identity in adoptive infertile women

نویسندگان [English]

  • Mansooreh Hajhosseini 1
  • Vida Mohaddesi 2
1 Assistant Professor, Department of Educational Psychology and Counseling, Tehran University.  Corresponding Author: hajhosseini@ut.ac.ir
2 M. A. in Family Counselling, Department of Educational Psychology and Counseling, Tehran University
چکیده [English]

This research was conducted to examine the impact of child adoption on the motherhood identity of infertile women by observing the living experiences of infertile adoptive mothers. The present study was conducted using qualitative approach and phenomenological method. Participants in this study included 10 infertile women with unborn children in Tehran in year 1396 that were selected based on snowball method of sampling. Data collection was carried out by semi-structured interviews, and the interviews continued until saturation. The data were processed, classified and analyzed on the basis of the Strauss and Glaser approach and the interpretive method of analysis method. The data were processed based on Strauss and Glaser approach, analysis, classification by interpretive analysis. The findings included parenting experience, maternal identity acquisition process and self-assessment as a mother.women's inability to have a baby is experienced as a painful event and the arrival of the child to the family is considered as a complement process of themselves and their family. Infertile women with adopted children, gained positive emotions and feelings for themselves and re-established their values, both individually and socially, redefining themselves in the position of motherhood and attaining identity of motherhood. Infertile mothers have four processes in their adopting and motherhood identity building experience: 1) self-recovery, 2) readiness, 3) attaining motherhood identity and 4) development and strengthening of motherhood identity, like biological mothers. After an early period of motherhood identity preparation, motherhood identity completion and consolidation occurred in an adoptive women, including and creating maternal feelings, patience, forgiveness, self-sacrifice, sense of responsibility, and developing a sense of foresight for the child as a continuum of self.

کلیدواژه‌ها [English]

  • motherhood identity
  • infertile women
  • childbearing

مراجع

ایسنا.(1397). افزایش ۲۵ درصدی آمار فرزندخواندگی.13 فروردین 1397.قابل بازیابی در سایت: https://www.isna.ir/news/97011302621
ایمان، محمدتقی؛ کیذقان، طاهره. (1382). بررسی عوامل مؤثر بر هویت اجتماعی زنان: مطالعه موردی زنان شیراز. فصلنامهعلمی- پژوهشی علوم انسانی دانشگاه الزهرا (س)،13(45)، 79-107
باقری، اعظم؛ لطیف نژاد رودسری، رباب؛ امیدی،عبدالله و اسماعیلی، حبیب‌الله. (1388). مقایسه عوامل روانی اجتماعی اثرگذار بر پذیرش فرزندخواندگی در زوجین نازای دارا و فاقد فرزندخوانده. مجله علمی پژوهشی دانشکده پرستاری و مامایی مشهد، 9(1)، 51- 58.
بجنوردی، سید محمد؛ علایی نوین، فروزان. (1388). بررسی وضعیت فرزندخواندگی بعد از انقلاب اسلامی. فصلنامه متین، 11(42)، 2- 46
بشارت، محمدعلی؛ فیروزی، منیژه. (1382). مقایسه زنان و مردان نابارور برحسب سبک دل‌بستگی و سازش روان‌شناختی با ناباروری. مجله روانشناسی و علوم تربیتی، 33 (2)، 25-47
بلیکی، نورمن. (1397). طراحی پژوهش های اجتماعی.ترجمه حسن چاوشیان. تهران: نشر نی.
تمنایی فر، محمدرضا. (1390). بررسی مقایسه‌ای سلامت روانی، سازگاری زناشویی و پاسخ‌های مقابله‌ای در زنان بارور و نابارور. دوفصلنامه روانشناسی بالینی و شخصیت، 3 (4)، 51-60
جمیلیان،مهری؛ رفیعی، محمد؛ جمیلیان، حمیدرضا؛ اسم خانی،فاطمه. (1390). مقایسه سلامت عمومی زنان بارور و نابارور شهر اراک در سال ۱۳۸۹. مجله علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی اراک، 14(6)، ۲۷ – ۳۵.
رازقی نصرآباد، حجیه بی‌بی. (1384). بررسی جنبه‌های اجتماعی –فرهنگی و جمعیتی ناباروری مطالعه موردی تهران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.
رفعت جاه، مریم و ساروخانی، باقر. (1383). زنان و بازتعریف هویت اجتماعی. مجله جامعه شناسان ایران، 5 (2)، 133-160.
ریاحی، محمد اسماعیل و زارع زاده مهریزی، الهام. (1391). بررسی تفاوت‌های جنسیتی در پیامدهای روانی- اجتماعی ناباروری در بین مراجعین به مرکز ناباروری شهر یزد. مطالعات راهبردی زنان فصلنامه اجتماعی زنان و خانواده، 1(56)، 119-153
ساروخانی، باقر. (1393). مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی خانواده. تهران: سروش.
عالمین، ارغوان. (1394). دیدگاه زوجین نابارور نسبت به فرزندخواندگی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه تهران، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، گروه مشاوره.
عباسی شوازی، محمد جلال؛ عسگری خانقاه، اصغر و رازقی نصرآباد، حجیه بی‌بی. (1384) ناباروری تجربه زیسته زنان نابارور.فصلنامه پژوهش زنان،3(3) 91-113.
فریدمن، جین.(1390).فمینیسم. ترجمه فیروزه مهاجر. تهران: آشیان.
کاهانی، علیرضا؛ شاهمرادی، حسین و قماشی، فرحناز. (1376). فرزندخواندگی از دیدگاه نوین روان‌پزشکی. فصلنامه پزشکی قانونی، 3(11)،36- 51.
کریمی، مرتضی؛ عمانی سامانی، رضا و شیرکوند، عاطفه. (1394). تجربه زنان نابارور مراجعه‌کننده به پژوهشگاه رویان. نشریه پایش،14 (4)، 465-453   
کوربین، جولیت و استراس، آنسلم. (1394). اصول روش تحقیق کیفی: نظریه مبنایی، رویه‌ها و شیوه‌ها. ترجمه بیوک محمدی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
گال، مردیت؛ بورگ، والتر و گال، جویس. (1394). روش‌های تحقیق کمی و کیفی در علوم تربیتی و روان شناسی. ترجمه احمدرضا نصر و همکاران. تهران: انتشارات سمت.
نقیب، فرزانه. (1391). تجربه شکل‌گیری هویت زنانگی: نمونه موردی زنان نابارور، پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه تهران، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، گروه مشاوره.
وحیدی، سراج‌الدین؛ اردلان، علی و محمدی، کاظم. (1385). بررسی شیوع ناباروری اولیه در جمهوری اسلامی ایران. فصلنامه باروری و ناباروری، 7(3)، 243-251
 
Abbasi Shavazi, M, J., Asghari Khaneghah, A., & Razeghi Nasrabad, H. B. (2005). Infertility, the lived experience of infertile women. Journal of Women's Research, 3(3),91-113. [Text in Persian]
Adler, J. D., & Boxley, R. L. (1985). The psychological reactions to infertility: Sex roles and coping styles. Sex Roles, 12(3-4), 271-279.
Alamin, A. (2015). Infertile Couples' View of Adoption, Master thesis, University of Tehran. [Text in Persian].
Badr, L. K. (2005). Further psychometric testing and use of the maternal confidence questionnaire. Issues in Comprehensive Pediatric Nursing, 28(3), 163-174.
Bagheri, A., Latifnejad Roodsari, R; Omidi, A., & Ismaili, H. (2009). Comparison of psychosocial factors affecting adoption in infertile couples with and without adoption. Journal of Mashhad School of Nursing and Midwifery, 9(1), 58-51. [Text in Persian]
Balon, R., & Clayton, A. H. (2014). Female sexual interest/arousal disorder: a diagnosis out of thin air. Archives of sexual behavior, 43(7), 1227-1229.
Besharat, M. A., & Firoozi, M. (2003). Comparison of infertile men and women according to attachment style and psychological adjustment with infertility, Journal of Psychology and Educational Sciences, 33(2), 25-47.[Text in Persian]
Blake, N. (2014). Social research design, Translated by Hassan Chavoshian, Tehran: Ney [Text in Persian].
Bojnourdi, S. M., & Alaei Novin, F. (2010). The status of adoption after the Islamic Revolution. Matin Research Journal, 11(42), 2-46. [Text in Persian]
Bos, H., Van Balen, F., & Visser, A. (2005). Social and Cultural Factors in Infertility and Childlessness.
Rieder Bennett, S. L. (2009). An Investigation of Sources of Women's Infertility-Specific Distress and Well-Being ,Doctoral dissertation, University of Akron.
Chae, H. J., Song, J. E., & Kim, S. (2011). Predictors of maternal identity of Korean primiparas. Journal of Korean Academy of Nursing, 41(6), 733-741.
Corbin, J., & Strauss, A. (2014). Basics of qualitative research: Techniques and procedures for developing grounded theory. Sage publications.
Diamond, R. (Ed.). (1999). Couple therapy for infertility. Guilford Press.
do Amaral Costa, N. R., & Rossetti‐Ferreira, M. C. (2009). Becoming mother and father in late adoption: a case study. Child & Family Social Work, 14(1), 58-67.
Friese, C., Becker, G., & Nachtigall, R. D. (2006). Rethinking the biological clock: eleventh-hour moms, miracle moms and meanings of age-related infertility. Social science & medicine, 63(6), 1550-1560.
Friedman, Jane (2011). Feminism, Translated by Turquoise Immigrant, Tehran: Ashian. [Text in Persian]
Gal, M., Borg, W., & Gal, J. (2015). Quantitative and Qualitative Research Methods in Educational Sciences and Psychology. Translated by Ahmad Reza Nasr et al. Tehran: Samt . [Text in Persian]
Gibson, D. M., & Myers, J. E. (2000). Gender and infertility: A relational approach to counseling women. Journal of Counseling & Development, 78(4), 400-410.
Herrmann, A. C. (2018). Theorizing feminism: Parallel trends in the humanities and social sciences. Routledge.
Iman, M, T., & Kaizhaqhan, T. (2003). Investigating the factors affecting women's social identity: A case study of Shiraz women. Journal of Humanities Research, 13(45), 109-79. [Text in Persian]
ISNA.(2018).25% increase in adoptions .2 April 2018 Retrievable on site: https://www.isna.ir/news/97011302621.
Jacobs, N. N., & OʼDonohue, T. W. (2007). Coping with infertility. New York.
Jamilian, M., & Rafiei, M. J. H. R; (2011). Comparison of general health of fertile and infertile women in Arak city in year 6. Journal of Arak University of Medical Sciences, 14(6), 2-1. [Text in Persian].
Kahani, A. Sh. H., & Ghomashi, F. (1997). Adoption from a new psychiatric perspective. Journal of Forensic Medicine, 3(11), 1-6. [Text in Persian]
Karimi, M., Omani Samani, R., & Shirkvand, A. (2015). Experience of infertile women referred to Royan research institute. Journal of Monitoring, 14(4), 2–3. [Text in Persian]
Koniak-Griffin, D. (1993). Maternal role attainment. Image. state of the science, 25(3), 257 - 262.
Laney, E.K., Hall, M.E.L., Anderson, T.L &Willingham, M.M. (2015). Becoming a mother: The influence of motherhood on women’s identity development, Identity: An International Journal of Theory and Research, 15(2), 126-145.
Lips, H. M. (2003). A new psychology of women: Gender, culture, and ethnicity. Mountain View.
Mahlstedt, P.P., Macduff, S., & Bernstein, J. (1987). Emotional factors and the in vitro fertilization and embryo transfer process. Journal of in Vitro Fertilization and Embryo Transfer, 4(4), 232-236.
McKay, K., Ross, L. E., & Goldberg, A. E. (2010). Adaptation to parenthood during the post-adoption period: A review of the literature. Adoption Quarterly, 13(2), 125-144.
Mercer, R. T. (2006). Nursing support of the process of becoming a mother.  Journal of Obstetric, Gynecologic, & Neonatal Nursing, 35(5), 649-651.
Naqib, F (2012). The Experience of Forming Feminine Identity: A Case Study of Infertile Women, MSc Thesis. Department of Counseling, Faculty of Psychology and Educational Sciences, University of Tehran. [Text in Persian]
Oddens, J. B., Tonkelaar, I. D., & Nieuwenhuyse, H. (1999). Psychosocial experiences in woman facing fertility problems comparative survey. Human Reproduction. 14(1), 255-261.
RafatJah, M., & Sarukhani, B. (2004). Women and redefining social identity, Iranian Journal of Sociologists, 5(2), 133-160
Redshaw, M., Hockley, C., & Davidson, L.L. (2007). A qualitative study of experience of treatment for infertility among women who successfully became pregnant.  Human Reproduction, 1(22), 295-304.
Remennick, L.I. (2000). Childless in the land of imperative motherhood: Stigma and coping among infertile Israeli women. Sex Roles, 43(11-12), 821-841.
Riahi, M, I., & Zarezadeh Mehrizi, E. (2012). A study on the gender differences in psycho-social consequences of infertility: Infertile couples using Yazd’ Infertility Center services. Journal of Strategic Studies on Women, 1(56), 119- 159. [Text in Persian].
Salter, M. J. (1992). What are the differences in body image between patients with a conventional stoma compared with those who have had a conventional stoma followed by a continent pouch?. Journal of Advanced Nursing, 17(7), 841-848.
Sanner, C., & Coleman, M. (2017). (Re) constructing family images: step motherhood before biological motherhood. Journal of Marriage and Family,79(5), 1462-1477.
Sarukhani, B. (2014). Introduction to Family Sociology, Tehran: Soroush. [Text in Persian]
Seale, C., Gobo, G., Gubrium, J. F., & Silverman, D. (Eds.). (2004). Qualitative research practice. Sage.
Schultz, D. (2008). Theories of personality, Translators: Yousef Karimi, Farhad Jahromi, Siamak Naghshbandi, Behzad Goodarzi, Hadi Bahiraei, Hamid Reza Nikkho. Tehran: Arasbaran. [Text in Persian]
Tamanfar, M. R. (2011). Comparative study of mental health, marital adjustment, and coping, responses in fertile and infertile women. Journal of Clinical and Personality Psychology, 3 (4), 51-60.
Serajuddin, A. V., Ali-Mohammadi, K. (2006).  Prevalence of primary infertility in the Islamic Republic of Iran. Journal of Reproduction and Infertility, 7(3), 243-251. [Text in Persian]
Word Health Organization. (1993) Manual for the standardizedinvestigationand diagnoses of the infertile couple. WHOGeneva Cambridge University Press.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار