لالایی‎ها و بازتاب سوژه‎ گی زنان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری انسان‎شناسی دانشکدۀ علوم اجتماعی دانشگاه تهران

2 کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد سبزوار

چکیده

لالایی‎ها‎ بخش مهمی از ادبیات شفاهی و عامیانۀ مردم هر فرهنگ و جامعه را شکل می‎دهند. این بخش از ادبیات شفاهی به علت ارتباط تنگاتنگی که با زنان دارد، منبع ارزشمندی برای شناخت وضعیت اجتماعی و فرهنگی ایشان به­ویژه در جوامع و بافت‎های سنتی و پیشامدرن محسوب می­گردد. این مطالعه ملهم از رویکردهای فمینیستی و با محوریت جنسیت به بررسی مضمونی لالایی‎های ششتمد سبزوار می‎پردازد. رویکرد روشی این پژوهش در گردآوری و تحلیل داده‎ها، رویکرد کیفی و روش دست اول دسترسی به میدان، یعنی مردم­نگاری بوده است. نتایج مقالۀ حاضر حاکی از این است که لالایی‎گویی در جوامع سنتی و مردسالار از معدود بسترهایی است که برای زنان فرصت حرکت در جهت خلاف گفتمان غالب جامعه که زن را به مثابة ابژه‎ای منفعل مطرح می‌سازد، فراهم می‌کند. در لالایی‎های فولکلوریک، زنان با شناخت جایگاه اجتماعی خود و روایت تجربۀ زیسته­شان در جامعه مردسالار و تلاش برای کاهش و تخفیف تنش‎ها و فشارها، به‌مثابه سوژه‎گانی فعال در قلب گفتمان‎های مردسالار و زن ستیز، عاملیت می­یابند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Lullabies and Women's Subjectivity

نویسندگان [English]

  • Mosareza Gharbi 1
  • Behrouz Roustakhiz 1
  • Hossein Akbari Ghane 2
1 PhD in Anthropology, Faculty of Social Sciences, University of Tehran
2 M.A in Persian Language and Literature, Islamic Azad University, Sabzevar Branch; Sabzevar, Iran
چکیده [English]

Folkloric lullabies form an important part of the oral and linguistic literature of every culture and society. This section of oral literature, due to the close relationship with women, is a valuable resource for understanding women social and cultural status in traditional and pre-modern societies. This study, based on feminist approach, focused on gender, explores the context of Sabzevar's lullabies. The method of this research was qualitative approach of ethnography to access first hand data. The results of this article suggest that lullabies in traditional and patriarchal societies are among the few foundations for women to move in opposition to the dominant discourse of society. In folkloric lullabies, women are empowered to recognize their social status and their experience of living in patriarchal society and to reduce and relieve tensions and pressures as active subjects in the male-dominated discourses.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Lullabies
  • Patriarchal Communities
  • Women's Subjectivity

مراجع

آل احمد، جلال .(1392). اورزان. تهران: آدینه سبز.
احمدپناهی، محمد .(1383). ترانه و ترانه‌سرایی در ایران: سیری در ترانه‌های ملی ایران. چاپ دوم، تهران: سروش
اکبری قانع، حسین. (1395). بررسی لالایی‎های ششتمد و رودآب؛ پایان‎نامۀ کارشناسی ارشد رشته زبان و ادبیات فارسی. سبزوار: دانشگاه آزاد اسلامی، واحد سبزوار.
ایبک‏آبادی، فاطمه و مولایی، محمد .(1392). بررسی جنبه­های زیبایی­شناسی لالایی­های ایران و اله­های تاجیکستان از نظر معنایی. مجلۀ زیبایی‎شناسی ادبی، 5 (15): 81-101.
بروغنی، ابوالفضل .(1393). خراسان در آیینه‌ی فرهنگ مردم شهرستان‌های مشهد، سبزوار، داورزن، جوین، ششتمد، جغتایی، خوشاب، کاشمر، بردسکن. سبزوار: بهار.
بیتس، دنیل و پلاگ، فرد .(1387). انسان‎شناسی فرهنگی. ترجمۀ محسن ثلاثی. تهران: علمی
بیگ‎زاده، خلیل و ابیک‎آبادی، فاطمه .(1396). هنجارگریزی معنایی در لالایی ایرانی و اله تاجیکی براساس نظریۀ لیچ. مجلة فرهنگ و ادبیات عامه، 5 (17):223- 425.
پورنعمت رودسری، منیژه .(1391). بررسی موضوعات تعلیمی و غنایی لالایی­های استان بوشهر. مجلة تحقیقات تعلیمی و غنایی زبان و ادب فارسی، 4 (11): 77-102.
پهلوان، کیوان. (1395). استان خراسان. چاپ سوم، تهران: آرون.
پهلوان، کیوان .(1393). استان اصفهان. تهران: آرون.
جمالی، ابراهیم .(1387). لالایی در فرهنگ مردم ایران. تهران: مرکز تحقیقات صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران.
جلالی‌پندری، یدالله و پاک ضمیر، صدیقه .(1390). ساختار روایت در لالایی‎های ایرانی. مجلۀ مطالعات ادبیات کودک، 2 (2):1- 31.
حسن‎لی، کاووس .(1382). لالایی‎ها مخملین؛ نگاهی به خاستگاه و مضامین لالایی‌های ایرانی. مجلۀ زبان و ادبیات فارسی، 1 (1): 61-80.
حقگو، آزاده .(1390). بررسی لالایی در سه قوم آذری، کرد و گیلک. مجلۀ فرهنگ مردم ایران، 24: 71-89.
خزائی، کبری .(1389). لا‎لایی در فرهنگ مردم خزل. مجلة فرهنگان، 38: 83-100.
ریتزر، جورج .(1384). نظریۀ جامعه‌شناسی در دوران معاصر. ترجمۀ محسن ثلاثی. تهران: انتشارات علمی.
سیدمن، استیون .(1392). کشاکش آرا در جامعه‎شناسی. ترجمۀ هادی جلیلی، چاپ پنچم. تهران: نی.
شکورزاده، ابراهیم .(1362). عقاید و رسوم عامه مردم خراسان؛ به انضمام پاره ای اشعار و لغات و امثال و افسانه­ها و فال­ها و دعاها و معماها. تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
صادقی فسایی، سهیلا و همکاران .(1392). درک و تصور زنان از قربانی شدن. مجلة مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، 2 (3): 393-412.
طباطبایی، سیدحسین و طباطبایی، سمیه­سادات .(1395). تحلیل ساختاری و محتوایی حدا (لالایی منطقی سرکویر). مجلة ادبیات و زبان­های محلی ایران­زمین، 4 (14): 81- 96.
عبدالله‌زاده‌ثانی، محمد .(1383). میراث فرهنگی ششتمد. سبزوار: امید مهر.
عسگری خانقاه، اصغر و افسر، آتوسا .(1392). لالایی‎ها در فرهنگ مردم خراسان جنوبی؛ مورد مطالعه بافت قدیم بیرجند. مجلة مطالعات فرهنگی- اجتماعی خراسان، 29: 115-138.
عسگری خانقاه و پورتقی کریک، رویا .(1395). مطالعة فرهنگ لالایی، شعر و ضرب­المثل در گویش قوم لر با تأکید بر نشانه­های تفکیک جنسیت؛ مورد مطالعه: دو محلة شهرستان بروجرد از استان لرستان. مجلة مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، 5 (2):344-391.
عمرانی، سیدابراهیم .(1381). لالایی­های ایران. تهران: پیوند نو.
عنایت، حلیمه؛ حسینی، مریم و عسکری چاوردی، جواد .(1390). لالایی‎ها، رسانه‎ای زنانه یا ملودی خواب‎آور کودکانه (تحلیلی جامعه‎شناختی از لالایی‎هایی منطقه لامرد فارس). مجلة زندرفرهنگوهنر، 3 (2): 57-76.
عزیزی‎راد، محسن.(1391). طراحی مجموعۀ فرهنگی، گردشگری آرامگاه بیهقی شهر ششتمد؛ پایان‎نامۀ کارشناسی ارشد رشتة معماری. نیشابور: دانشگاه آزاد اسلامی، واحد نیشابور.
کیانی، حسین و حسن­شاهی، سعیده .(1391). بررسی تطبیقی ساختار و درون­مایة لالایی­های فارسی و عربی. مجلة مطالعات ادبیات کودک، 3 (2): 91-114.
گروت، لیندا و وانگ، دیوید .(1391). روش‌های تحقیق در معماری. ترجمۀ علیرضا عینی‎فر. تهران: دانشگاه تهران.
مرکز آمار ایران.(1390). نتایج تفصیلی سرشماری نفوس و مسکن 1390. تهران: مرکز آمار ایران.
معصومی، بهرام .(1389). ترانه‎های عامۀ فارسی. تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
مقدسی، صادق .(1383). لالایی؛ کهن‎ترین زمزمه سحرانگیز مادر. مجلۀ فرهنگ مردم ایران،2: 157-164.
مقصودی، منیژه و غربی، موسی‌الرضا .(1392). مراسم آیینی اسب چوبی، در کتاب مجموعه مقالات انسان‌شناسی هنر؛ به کوشش بهار مختاریان و محمدرضا رهبری. اصفهان: حوزه هنری اصفهان.
میرنیا، سیدعلی .(1362). فرهنگ مردم ایران. تهران: پارسا.
مقصودی، منیژه .(1386). انسان‎شناسی خویشاندوندی. تهران: شیرازه.
نجاریان، محمدرضا و ظریفیان کریک، کبری .(1394). شروه، قهس و لالایی‌های کهگیلویه و بویراحمد. مجلۀ فرهنگ و ادبیات عامه، 3 (7):206- 233.
هدایت، صادق .(1334). اوسانه، نوشته‎های پراکنده. تهران: امیر کبیر.
همایونی، صادق .(1379). ترانه‎های محلی فارس. شیراز: بنیاد فارس­شناسی.
همایونی، صادق .(1389). زنان و سرودهایشان در گسترۀ فرهنگ مردم ایران زمین. تهران: گل آذین.
Abdullahzadeh Sani, M. (2004). Cultural Heritage of Sheshtamad. Sabzevar: Omid Mehr (Text in Persian).
Ahmad Panahi, M. (2004). Song and Songwriting in Iran: A Look at Iranian National Songs; Second Print. Tehran: Soroush (Text in Persian).
Ale Ahmad, J. (2013). Owrazan. Tehran: Adineh Sabz (Text in Persian).
Asgari Khanghah, A. and Afsar, A. (2013). Lullabies in the culture of the people of southern khorasan; studied by the ancient birjand context. Journal of Social-Cultural Studies of Khorasan, 9: 115-138 (Text in Persian).
Asgari Khanghah, A. And Pourtaghi, R. (2016). Study of the lullabies culture, poems and proverbs in dialect lor with an emphasis on gender segregation signs. Quarterly of Social Studies and Research in Iran, 5 (2): 319-344 (Text in Persian).
Azizi Rad, M. (2012). Designing a cultural complex, tourism of the behaghi shrine of sheshtamd city; Architecture M.A. Thesis. Neishabour: Neishabour Azad University (Text in Persian).
Barnard, A., and Spencer, J. (2009). The Routledge encyclopedia of social and cultural anthropology. Routledge.
Bates, D., and Plag, F. (2008). Cultural anthropology. translated by Mohsen Salasi. Tehran: Elmi (Text in Persian).
Beygzadeh, K. and Eibakabadi, F. (2017). Study of semantic dis-normalization in lalaei irani and alah tajiky due to linch's theory. Journal of Culture and folk Literature, 5 (17): 223-245 (Text in Persian).
Braun, V., and Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative research in psychology, 3(2), 77-101.
Brodkin, K., Morgen, S., and Hutchinson, J. (2011).Anthropology as white public space. American Anthropologist, 113 (4): 545-556.
Creswell, J. W. (2006). Qualitative Inquiry and Research design: Choosing among five approaches. California: Sage Publications.
Enayat, H., Hosseini, M., and Askari Chawardi, J. (2011). Lullabies, female mediua or infantine hypnologic melody sociological analysis of lamerd's lullabies in fars province. Journal of Women in Culture and Art, 3 (2): 57-76 (Text in Persian).
Eibakabadi, F., and Molaei, M. (2013). Examining aspects of the aesthetics of the lullabies of iran and tajikistan in semantic terms. Journal of Literary Aesthetic, 5 (15): 81-101 (Text in Persian).
Georges, R. A., Jones, M. O. (1995). Folkloristics: an introduction. Bloomington and Indianapolis: Indiana University Press.
Grote, L., and Wong, D. (2012). Research methods in architecture. translated by Ali Reza Einifar. Tehran: Tehran University (Text in Persian).
Hasanli, K. (2003) A Look at the origin and themes of iranian lullabies. Journal of Persian Language and Literature, 1: 61-80 (Text in Persian).
Haghgou, A. (2011). Lullabies in three azeri, kurdish and gilak folks. Journal of Iranian Folklore, 24: 71-89 (Text in Persian).
Hedayat, S. (1955). Osana; Scattered Writings. Tehran: Amir Kabir (Text in Persian).
Homayoni, S. (2000). Local songs of fars. Shiraz: Foundation of Farsshenaci (Text in Persian).
Homayouni, S. (2010). Women and their Hymns in the Iranian people's culture. Tehran: Golazin (Text in Persian).
JalaliPandari, Y., and Pakzamir, S. (2011). Narrative structure in iranian lullabies. Journal of Children's Literature Studies, 2 (2): 1-31 (Text in Persian).
Jamali, E. (2008). Lullaby in Iranian folklore. Tehran: Research Center of Islamic Republic of Iran Broadcasting (Text in Persian).
 Joseph, T. B. (1980). Poetry as a strategy of power: The Case of Riffian Berber Women. Signs: Journal of Women in Culture and Society, 5(3), 418-434.
Khazaei, K. (2010). Lullabies in the folklore of khuzl. Journal of Cultures, 38: 83-100 (Text in Persian).
Kiyani, H., and HasanShahi, S. (2012). A comparative study of the structure and internal structure of persian and arabic lullabies. Journal of Child Literature Studies, 3 (2): 91-114 (Text in Persian).
LeCompte, M. D., and Schensul, J. J. (2010). Designing and conducting ethnographic research: An introduction (Vol. 1). Rowman Altamira.
Lewin, E. (2006). Introduction: questioning positionality. Feminist Anthropology: A Reader. Wiley-Blackwell, Malden, MA, 149-151.
Maghsoudi, M. (2006). Anthropology of kinship. Tehran: Shirazeh (Text in Persian).
Maghsoudi, M. and Gharbi, G. (2013). The Rituals of asbe chobi; in the book of the Anthropology of Art, Edited by B. Mokhtarian and M. Rahbar. Esfahan: Hozeye honari (Text in Persian).
Masoumi, B. (2010). Persian folk songs. Tehran: Daftar pazhuheshhaye farhang (Text in Persian).
Moghaddasi, S. (2004). Lullaby; the most Ancient Magic Murmur of the Mother. Journal of Folklore of Iran, 2: 157-164 (Text in Persian).
Mirniya, S. A. (1983). Folklore of Iran. Tehran: Parsa (Text in Persian).
Najjarian, M. R. and Zarifian Kriek, K. (2015).  Sharveh, Qahs and lullabies in Kohgiluyeh and Boyer-Ahmad. Journal of culture and folk literature, 3 (7): 206-233 (Text in Persian).
Omrani, S. E. (2002). Iranian lullabies. Tehran: Peyvande No (Text in Persian).
Pahlavan, K. (2016). Speech Culture in Iranian music in khorasan province. Tehran: Aron (Text in Persian).
Pahlavan, K. (2016). Speech Culture in Iranian music in  Esfhan province. Tehran: Aron (Text in Persian).
Poornemate Roodsari, M. (2012). A lyric and didactic investigation of lullabies in bushehr province. Journal of  Allegory in Persian Language and literture, 4 (11): 77-102 (Text in Persian).
Ritzer, G. (1988). Contemporary sociological theory. translated by Mohsen Salasi. Tehran: Elmi (Text in Persian).
Rosser, S. V. (1992, September). Are there feminist methodologies appropriate for the natural sciences and do they make a difference?. Women's studies international forum , 15(5-6): 535-550.
Sadeghi Fasaei, S. et al. (2013). Women's perception of victimization (qualitative research in Tehran). Journal of Social Studies and Research in Iran, 2 (3): 393-412 (Text in Persian).
Shakurzadeh, E. (1362). Folk Beliefs and customs of khorasan, including some lyrics, vocabulary and likes, and myths and tales, and prayers and riddles. Tehran: Iran Culture Foundation (Text in Persian).
Seidman, S. (2013). Contested knowledge: Social theory today. translated by H. Jalili; 5th edition. Tehran: Ney (Text in Persian).
Tabatabaei, S. H., and Tabatabaei, S. (2016). Structural and content constraint max (Logical Lullaby). Journal of Literature and Local Languages of Iran-Zamin, 4 (1): 81-96 (Text in Persian).
Tuttle, L. (1986). Encyclopedia of feminism (pp. 83-84). London: Longman.
 
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار