زنان و تجربه ی طرد اجتماعی (مطالعه کیفی زنان خانه دار شهر سنندج)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار جامعه‌شناسی و پژوهشگر پژوهشکده کردستان‌شناسی دانشگاه کردستان، کردستان، ایران

2 کارشناس ارشد جامعه‌شناسی دانشگاه کردستان، کردستان، ایران

چکیده

زنان خانه‌دار به اقتضای هویّت‌یابی در چارچوب خانه و خانواده، به مثابۀ هویّت نقشی مسلط، در مقایسه با سایر زنان، بیش‌تر در معرض طرد اجتماعی هستند. پژوهش حاضر در نظر دارد تا به میانجی تجربۀ زیستۀ زنان از خانه‌داری، به واکاوی و شناسایی زمینه‌ها، عرصه‌ها، تعاملات و پیامدهای طرد اجتماعی زنان خانه‌دار اقدام کند. پژوهش حاضر با رویکرد کیّفی و روش نظریۀ زمینه‏ای میان زنان خانه‌دار سنندجی انجام شد. برای انتخاب نمونه‏ها از روش نمونه‏گیری هدفمند و حداکثر تنوع و برای گردآوری داده‏ها از مصاحبۀ نیمه‌ساخت‌یافته استفاده شد. در نمونۀ پژوهش، 29 نفر از زنان خانه‌دار22-46 سال سنندجی مشارکت داشتند. نتایج پژوهش بیان‌کنندۀ آن بود که زمینه‌هایی چون کلیشه‌های جنسیّتی و شئ‌واره شدن خانه‌داری در طرد اجتماعی زنان خانه‌دار نقش دارند. در این میان، روزمرگی و یکنواختی خانه‌داری به‏مثابۀ زمینۀ تسهیل‏گر و دوقطبی شدن فضای خانواده، و تقلیل هویّت به‏منزله شرایط مداخله‏گر عمل کرده‏اند. بازسازی معنایی تجربه و درک زنان خانه‌دار از خانه‌داری، بر زوال حریم شخصی و آزادی‌های فردی، مراقبت و کنترل بیرونی، و تزئینی شدن عرصه‌های تصمیم‌گیری دلالت دارد. در مواجهه با شرایط پیش‌رو، زنان خانه‌دار به راهبردهایی چون گذشته‌نگری انتقادی، انطباق، مجازی‌شدن ارتباطات، اقدام به رشد شخصی روی آورده بودند. بر ‏اساس مطالعة حاضر، تجربۀ خانه‌داری برای زنان خانه‌دار، اختلال رابطه‌ای، نارضایتی، یأس اجتماعی، انزوای اجتماعی و سلب قدرت در پی داشته است. مقولۀ هسته نیز بر تعلیق هویّت دلالت دارد که ناظر بر طرد ذهنی (وجه فردی و تجربۀ زیستۀ زنان خانه‌دار) و طرد عینی (وجه ساختاری طرد اجتماعی) است

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Women and the Experience of Social Exclusion (A Qualitative Study of Female Housewives in Sanandaj)

نویسندگان [English]

  • OMID GHADERZADEH 1
  • Mitra Khalgi 2
1 Associate Professor, Department of Social Sciences, Kurdistan University, Kurdistan, Iran
2 MA. in Sociology, Kurdistan University, Kurdistan, Iran
چکیده [English]

Housewives, opposed to other women, are more prone to be subject to social exclusion, given that their identity - a dominant functional identity – is formed in the context of family and home. The present study seeks to identify the areas, contexts, interactions and consequences of social exclusion of housewives based on their lived experiences. The present study uses a qualitative approach and the grounded theory framework. Sampling was conducted using purposeful sampling and maximum diversity, and semi-structured interviews were used to collect the data. The sample comprised of 29 women from the city of Sanandaj, aged 22-46. The results suggest that gender stereotypes and home-based socialization are affective in the social exclusion of housewives. The routineness and the homogeneity of housekeeping serve as facilitating factors and the polarization of the family atmosphere and the reduction of identity work as intervening conditions. Housewives’ semantic reconstruction and understanding of housekeeping indicate the restriction of privacy and individual freedoms, external care and control, and superficiality of decision-making. Facing such challenges and circumstances, the housewives tend to resort to such strategies as the critical evaluation of the past, adaptation, virtualization of communication, and personal growth. Based on the present study, the housekeeping experience of the housewives results in interpersonal disorders, dissatisfaction, social disappointment, social isolation, and vulnerability. The main issue is the suspension of identity; namely, subjective exclusion (personal aspect and the lived experiences of housewives) and objective exclusion (the structural aspect of social exclusion).

کلیدواژه‌ها [English]

  • Women
  • housekeeping
  • social exclusion
  • decorative decision making
  • identity suspension

مراجع

آبوت، پاملا و والاس، کلر (1380). جامعه‌شناسی زنان، ترجمۀ منیژه نجم عراقی، تهران: نی.
اعظم آزاده، مستوره و تافته، مریم (1394). منابع مطرودساز، طرد اجتماعی و احساس شادمانی زنان سرپرست خانوار، زن در توسعه و سیاست، 13(3):335-356.
استراوس، آنسلم و کوربین، جولیت (1390). اص‍ول‌ روش‌ ت‍ح‍ق‍ی‍ق‌ ک‍ی‍ف‍ی‌: ن‍ظری‍ه‌ م‍ب‍ن‍ای‍ی‌ روی‍ه‌ه‍ا و ش‍ی‍وه‌ه‍ا، ترجمۀ بیوک محمدی، ت‍ه‍ران‌: پ‍ژوه‍ش‍گاه‌ ع‍ل‍وم‌ ان‍س‍ان‍ی‌ و م‍طال‍ع‍ات‌ ف‍ره‍ن‍گ‍ی‌.
اسفندیاری،علی اصغر، پدرام، مهدی و مجدم، صادق (1394). اقتصاد غیر رسمی، خانه‌داری زنان و عوامل مؤثر بر آن (مطالعه موردی زنان متأهل  شهر اهواز)، مطالعات اجتماعی روان‌شناختی زنان، 11(4):114-91.
بدری منش اعظم و صادقی فسایی، سهیلا (1393). بررسی عوامل جامعه‌شناختی رضایت‌مندی زنان از خانه‌داری (نمونه موردی شهر تهران)، نشریۀ زن و جامعه، 5(1):1- 20.
برنز، اریک (1383). میشل فوکو، ترجمۀ بابک احمدی، تهران: ماهی.
بوردیو، پیر (1387). دربارۀ تلویزیون و سلطه ژورنالیسم، ترجمۀ ناصر فکوهی، تهران: آشیان.
بوردیو، پیر (1393). درسی دربارۀ درس، ترجمۀ ناصر فکوهی، تهران:  نی.
تاج مزینانی، علی‌اکبر و خرم‌آبادی، فاطمه (1395). «بررسی مقایسه ای زنان و مردان جوان شهرستان نهاوند در ارتباط با میزان و ابعاد (عینی و ذهنی) طرد اجتماعی، فصلنامه تخصصی علوم اجتماعی،10(33):42-23.
تانگ، رزمری (1394). نقد و نظر: درآمدی جامع بر نظریه‌های فمینیستی، ترجمۀ منیژه نجم عراقی، تهران: نی.
حمیدیان، اکرم و زاهدی، محمد جواد و ملکی، امیر و انصاری، ابراهیم (1394). بررسی رابطۀ نابرابری‌های اجتماعی- اقتصادی و طرد اجتماعی گروه‌ها در کلان‌شهر اصفهان، پژوهش‌های جامعه‌شناسی معاصر، 4(6):1-32.
رضوانی، مهدیه و زنجانی‌زاده، هما (1394). بررسی عوامل مؤثر بر تقسیم‌کار در خانواده، مطالعۀ موردی: زنان متأهل شاغل در آموزش و پرورش شهر مشهد، مطالعات اجتماعی روان‌شناختی زنان، 13(4):29-60.
رفعت‌جاه، مریم  و مسرور، نرگس(1388). تأملی در هویّت زن ایرانی، تهران: مؤسسه انتشارات و چاپ.
رستم‌پور، سمیه(1395). «زنان؛ مهمانان ناخوانده مجلس پدرسالاری روشنفکری کردستان»، ماهنامه ژیلوان، 8:45-51.
رید، اولین (1380).آزادی زنان، مسائل تحلیل‌ها، و دیدگاه‌ها، ترجمۀ افشنگ مقصودی، تهران: گل‌آذین.
زارع شاه آبادی، اکبر و بلگوریان، مستانه (1393). بررسی رابطۀ طرد اجتماعی و بزهکاری در میان دانشجویان دختر دانشگاه یزد، بررسی مسائل اجتماعی ایران، 6(2):286-265.
سروش، مریم و عنایت،حلیمه (1394). زنان، ساختار و عاملیت؛ آیا زنان می‌توانند سبک زندگی خود را انتخاب کنند؟ مطالعات اجتماعی روان‌شناختی زنان، 11(4):59-90.
صداقتی‌فرد، مجتبی و حاجی محمدی، ساناز (1395). تأثیر باورهای جنسیّتی زنان شهر تهران بر ایفای نقش خانه‌داری، زن و جامعه، 7( ویژه نامه): 55-68.
صادقی‌فسایی، سهیلا و میرحسینی، زهرا (1395). فهم خانه داری در بستر نقش‌های جنسیّتی: مطالعه کیّفی در شهر تهران، فصلنامه علوم اجتماعی، 23(73):1-32.
غفاری، غلامرضا و تاج‌الدین محمدباقر (1384). شناسایی مؤلّفه‌های محرومیت اجتماعی، رفاه اجتماعی، 5(17):29-52.
فرضی‌زاده، زهرا (1393). طرد اجتماعی دختران روستایی مجرد، مجله توسعه محلی(اجتماعات روستایی و شهری)، 6(1): 146-123.
فیتز پتریک، تونی (1381). نظریه رفاه، سیاست اجتماعی چیست؟، ترجمۀ هرمز همایون‌پور تهران: گام نو.
فیروز آبادی، احمد و صادقی، علیرضا (1394). طرد اجتماعی (رویکردی جامعه‌شناختی به محرومیت)، تهران: جامعه‌شناسان.
فیروزآبادی، احمد و صادقی، علیرضا (1389). وضعیت طرد اجتماعی زنان در مناطق فقیر روستایی، بررسی مسائل اجتماعی ایران، 1(1):143-174.
قاضی نژاد، مریم و ساوالان‌پور، الهام (1388). بررسی رابطۀ طرد اجتماعی و آمادگی برای اعتیاد، بررسی مسائل اجتماعی ایران، 16(63): 139-180.
قادرزاده، امید و یوسفوند، حجت اله (1391). سنجش عوامل جامعه‌شناختی مؤثر در مشارکت مدنی زنان، زن در توسعه و سیاست،10 (4): 101-126.
گافمن، اروینگ (1392). داغ ننگ (چاره‌اندیشی برای هویّت ضایع شده)، ترجمۀ مسعود کیان‌پور، تهران: مرکز.
گرنفل، مایکل (1389). مفاهیم کلیدی بوردیو، ترجمۀ محمد مهدی لبیبی، تهران: افکار.
گیدنز، آنتونی (1384). پیامدهای مدرنیته، ترجمۀ محسن ثلاثی، تهران: مرکز.
گیدنز، آنتونی (1386). جامعه‌شناسی، ترجمۀ حسن چاووشیان، تهران: نی.
محمودی، وحید و صمیمی‌فر، سیدقاسم (1384). فقر قابلیتی، رفاه اجتماعی، 5(17):9-32.
محمدی، بیوک (1387). درآمدی بر روش تحقیق کیّفی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
Abbott, Pamela .and Wallace, Clare. (2001). An Introduction to Sociology: Feminist Perspectives, Translated by Monije Najmeeragh, Tehran: Ney publication(Text in Persian).
Azam Azadeh. and Mansureh, Tafteh, Maryam. (2015).The Sources of Social Exclusion and Happiness in Female-Headed Households. Women In Development and Politics.13(3):335-356(Text in Persian).
Badri manesh,Aaza., Sadeghi Fasaii,Soheila.(2014).Sociological Factors of Women's Satisfaction of being a Housewife (case study in Tehran).Quarterly Journal of Woman &Society.17(5):1-20(Text in Persian).
Bourdieu, Pierre.(2000). On Television and Journalism, Translated by Nasser Fakouhi, Tehran: Ney publication(Text in Persian).
Bourdieu, Pierre.(2014). Learning the Lesson of the Leçon, Translated by Nasser Fakouhi, Tehran: Ney publication(Text in Persian).
Burchardt, T., Le Grand,J ., Piachaud, D. (1999). Social Exclusion In Britain 1991—1995. Social Policy and Administration, 33(3): 227-244.
 Burns,Eric.(2004). Michel Foucault, Translated by Babak Ahmadi ,Tehran: Mahi publication(Text in Persian).
Chakravarty Satya R. (2009). Inequality, Polarization and Poverty; Advances in Distributional Analysis. New York:Springer
Esfandiari, Ali Asghar., Pedram, Mehdi., Madhdam, Sadiq.(2013). Informal Economy, Women's Housekeeping and Factors Affecting It (Case Study of Married Women in Ahwaz). Quarterly Journal of Women, s Studies Sociological and Psychological,11(4):91-114(Text in Persian).
Farzizade, Zahra.(2014). Social Exclusion of Single Women in Rural Areas. Journal of Community Development(Rural and Urban Communities). 6(1):123-146(Text in Persian).
Firuzabadi., Seyyed Ahmad. and Sadeghi, Alireza. (2010).Social Exclusion of Women in Poor Rural Areas of Iran: The Case of Malard Villages in Shahryar, Tehran Province. Iranian Journal of Social Problem.1(1): 143-174(Text in Persian).
Firoozabadi, Ahmad. and Sadeghi, Alireza.(2015). Social Exclusion (Sociological Approach to Deprivation),Tehran:Sociologists Publication(Text in Persian).
Fitz Patrick,Tony.(2002). Welfare Theory (What is Social Policy), Translated by Hormuz Homayoun Pour, Tehran:Game No Publication(Text in Persian).
Gafman, Irving.(2013). Hot Disgrace: Thinking for a Lost Identity, Translated by Masoud Kianpour, Tehran: MaRkaz publication(Text in Persian).
 Gonfal, Michael.(2010). Key Concepts of Pierre Bourdieu, Translated by Mohammad Mehdi Labibi , Tehran: Afkar publication(Text in Persian).
 Ghaderzadeh, Omid. and Yousefvand, Hojatallah.(2012). Sociological Factors Effective in Women’s Civic Participation. Women In Development and Politics.10(4):101-126(Text in Persian).
 Ghaffari, Gholamreza,. Tajedin, Mohamad Bagher .(2005).The Enquiry of Social Deprivation Dimensions. Social Welfare Quaterly.5(17): 33-56.
Ghazinejad, Maryam., Savalanpor, Elham.(1388). A Study of the Relationship between Social Exclusion and risk of Addiction). Journal of Social Problems of Iran.16(33):139-180 (Text in Persian.(‌
Giddens, Anthony.(2005). The Consequences of Modernity, Translated by Mohsen Solati, Tehran: Markaz publication(Text in Persian(.
Giddens, Anthony.(2007). Sociology, Translated by Hassan Chavashian, Tehran: Ney publication(Text in Persian).
Goffman, Erving (1997). The Goffman Reader, Edited and with Preface and Introduction by Charles Lemert and Ann Branaman, Oxford, Blackwell Publisher Ltd.
Hamidiyan, Akram., Zahedi, Mohammad Javad., Maleki, Amir. and Ansari, Ebrahim.(2015).The Study of Relation Between Socio- Economic Inequality and Social Exclusion in Isfahan Metropolis. Two Quarterly of Contemporary Sociological Research. 4(6):1-32(Text in Persian).
Hodgson, F. C. & Turner, J. (2003). Participation not consumption: the need for new participatory practices to address transport and social exclusion. Transport Policy, 10(4): 265-272.‏
 Mahmoudi, Vahid., Samimi far, Ghasem.(2005). Poverty as Capability Deprevation. Social Welfare Quaterly. 5(17):9-32(Text in Persian).
 Mohammadi, Buick.(2008). Introduction to Qualitative Research Method,Tehran: Institute of Humanities and Cultural Studies(Text in Persian).
Millar, J. (2007). Social Exclusion and Social Policy Research: Defining Exclusion. In Abrams, D., Christian, D., Gordon,D. (Eds.), Multidisciplinary Handbook of Social Exclusion Research (pp. 1-16). Chichester: Wiley.
 Rafat Jah, Maryam.,  Masroor, Narjes. (2009). A Consideration of the identity of the Iranian woman,Tehran University, Publishing & Printing Institute(Text in Persian).
Rezvani, Mahdie. and zanjanizadeh, Homa.(2015). A Study of Factors Affecting Division of Labor in Family (Case Study of Married Female Working for Ministry of Education in Mashhad),Quarterly Journal of Women,s Studies Sociological and Psychological,13(4):29-60(Text in Persian).
Reed, Evil .(2001). Women's Freedom: Issues, Analyses and Views, Translated by Afshang Magsodi, Tehran: Golzzin publication(Text in Persian).
Rostampour,Somaye.(2016).Women the Gate crashers into the Patriarchal Party of Intellectuals of Kurdistan. Jilwan Monthly,8:45-51(Text in Persian).
Sadeghi Fasaii., Soheyla. and Mirhoseini., Zahra.(2016). Understanding Housework in the Context of Gender Roles: Qualitative Study.Social Sciences.23(73):1-33(Text in Persian).
Sedaghati Fard, Mojtaba. and Haji Mohammadi.,Sanaz.(2016). The Effect of Gender Beliefs of Urban Women on Housekeeping. Quarterly Journal of Woman &Society.7(Spatial):55-68 (Text in Persian).
Sen, A. (2000). Social Exclusion:Concept, Application, and Scrutiny.‏ Asian Development Bank.
Soroush, Maryam. and Enayat,Halime.(2013). Women, Structure, and Function ; Can Women Choose Their Life Style. Quarterly Journal of Women,s Studies Sociological and Psychological,11(4):59-90(Text in Persian).
Strauss, Anselm., Corbin, Juliet .(2011). Principles of Qualitative Research Methodology: Basic Theory, Procedures and Practices, Translated by Buick Mohammadi, Tehran: Institute of Humanities and Cultural Studies(Text in Persian).
Tajmazinani., Aliakbar. and Khoramabadi., Fatemeh. (2017).A Comparatve Study of Man and Woman of Nahavand Youngs In relation to Rate And Aspect (Objective  And Subjective)Social Exclusion.Quarterly Professional Journal of Social Sciences.10(33):23-42(Text in Persian).
Taket, A., Crisp, B. R., Nevill, A., Lamaro, G., Graham, M. and Barter-Godfrey, S. (2009). Theorising Social Exclusion. (Eds.).London: Routledge.‏
Tong, Rosemary.(2015). Review and Opinion: A Comprehensive Income on Feminist Theories, Translated by Manije Najmeeragi, Tehran: Ney publication(Text in Persian).
Zare Shahabadi, Akbar. and Belgorian, Mastaneh. (2013).A Study on Influence of Social Boycott on Delinquency Among Female University Students of Yazd. Iranian Journal of Social Problem.6(2): 265-286(Text in Persian)‌.
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار