تحلیل جامعه شناختی سهمیه بندی جنسیتی در آموزش عالی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 هیئت علمی دانشگاه پیام نور

2 هیئت علمی دانشگاه پیام نور تهران

چکیده

رسالت دانشگاهها و موسسات آموزش عالی در جامعه ، توسعه کشور در همه ابعاد و ایجاد بستر مناسب برای کلیه افراد به منظور آموختن مهارتها و تواناییها است. شواهد تجربی نشان می دهد افزایش سطح تحصیلات زنان سبب افزایش آگاهی ها ورشد فکری زنان و در نهایت جامعه خواهد شد .از طرف دیگر سهمیه بندی جنسیتی در آموزش عالی برخوردی تبعیض آمیز خواهدبود اگر منابعی چون فرصتهای تحصیلی بر مبنای جنسیت به طور یکسان توزیع نشده باشد . لذا سهمیه بندی جنسیتی ، ورود زنان به آموزش عالی را ناهموار می کند و بالتبع کیفیت زندگی آنان و جامعه را تحت تاثیر قرار می دهد . در مقاله حاضر با ارزیابی روند سهمیه بندی جنسیتی و بررسی نظرات موافقان سهمیه بندی ، و با استناد به برخی مفاهیم نظری و مطالعات تجربی به تبیین این امر پرداخته ایم که روند سهمیه بندی جنسیتی و تبعیض آمیز بودن آن چگونه است و عوامل قانونی شدن سهمیه بندی جنسیتی در آموزش عالی و اسناد علمی برای رد ادله قانونی شدن چنین تبعیضی ، مورد بررسی قرار گرفته است نتایج نشان می دهد روند سهمیه بندی جنسیتی تبعیض آمیز است و سه عامل کلیدی چون آسیب رساندن به حوزه خانواده، نگرش نسبت به توانایی زنان در انجام امور اجتماعی و مشکلات مردان از جمله عوامل موافقان است.که بر طبق یافته هایی چون افزایش بیکاری فارغ التحصیلان زن ، دلایل منزلتی و فرهنگی زنان برای ادامه تحصیل،..، ادله ای که موافقان سهمیه بندی جنسیتی بر مبنای آن قانون گذاری کرده اند رد می شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Sociological analysis of gender quotas in higher education of Iran

نویسندگان [English]

  • azam alizadeh 1
  • parvaneh danesh 2
2 payamnoor university
چکیده [English]

The mission of universities and higher education institutions in society is to develop country in all dimensions along with expansion of insight and knowledge on one hand and to provide suitable conditionon the other hand for all members of society to achieve skills and abilities. Empirical evidence show that increase in women's education level leads to increase in their partnership in social, and quality of life and leads to higher economical growth.. This effect will be particularly evident for family, children and finally society. On the other hand, if resources such as educational opportunities haven't been distributed for both sexes equally, such sexual divisions will make women and men unequal and therefore they will be limited by their gender. Thus, sexual rationing will make the task hard and uneven for women to enter higher education and certainly as a result of that their understanding and awareness will indirectly influence their quality of life and finally this will affect society. In the present study, by analysis of sexual rationing and analysis of agreed and disagreed ideas, such a rationing has been studied by Library and Documentation Procedures. This article tries to show, through this analytical assumption, that sexual rationing is a form of inequality towards men and women; we tried to show the hidden mechanisms of it. Since many supporters of sexual rationing are members of politicians and responsible for decision making in this respect, their reasons have been analyzed

کلیدواژه‌ها [English]

  • higher education
  • gender quotas
  • Gender Inequality
  • Women
آتشک‌، محمد (1388‌). بررسی تساوی جنسیّتی در دسترسی به آموزش ( پایه‌های دورۀ راهنمایی در مناطق شهری و روستایی استان‌های کشور )‌، فصلنامه پژوهش و برنامه ریزی آموزش عالی، 11(2):7-44.
احمدی‌، حبیب و گروسی، سعیده (1383). بررسی تأثیر برخی عوامل اجتماعی و فرهنگی بر نابرابری جنسیّتی‌، مطالعات اجتماعی روان‌شناختی زنان‌،(2):30-5.
ادهمی‌، عبدالرضا و روغنیان‌، زهره (1388). بررسی تأثیر عقاید قالبی بر نابرابری جنسیّتی در خانواده‌، پژوهشنامه علوم اجتماعی، 3‌(4): 143-127.
باقری‌، معصومه‌ و ملتفت، حسین (‌1389‌). برخی عوامل مؤثر بر ارتکاب جرم زنان‌: مطالعه نمونه‌هایی از زنان در شهر اهواز‌، 4(2):7-33.
بیانیه کنفرانس جهانی آموزش عالی «پاسداشت تلاش و خرد جمعی زنان جهان»
پرتوی‌، بامداد‌.، امینی‌، صفیار و گودرزی، امیر (1390). بررسی اثر نابرابری جنسیّتی بر رشد اقتصادی‌، فصلنامه مدلسازی اقتصادی‌، 2 (‌1): 177-200.
پولاب‌، ام البنی و پیشگاهی فرد، زهرا ( 1389‌). آینده پژوهی وضعیت آموزش زنان در منطقه خاورمیانه با تأکید بر ایران‌، فصلنامه علمی پژوهشی زن و فرهنگ‌،1(4):7-15.
تودارو‌، مایکل (1371 )‌. توسعه اقتصادی در جهان سوم‌، ترجمۀ غلامعلی فرجادی پور‌، تهران: سازمان برنامه و بودجه (سابق‌)‌.
خاوری‌، کبری و همکاران‌(‌1391). رابطه ابعاد احساس نابرابری جنسیّتی با سلامت روان، فصلنامه رفاه اجتماعی،13(4): 113-130.
دفتر برنامه ریزی و مطالعات فرهنگی و آموزشی ( 1382). بررسی و تحلیل افزایش سهم زنان در آموزش عالی‌، تهران: دفتر برنامه‌ریزی و مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم‌، تحقیقات و فناوری‌.
رزمی‌، سید محمدجواد‌ و کاوسی، شراره (1393). بررسی رابطۀ بین توسعه اقتصادی و نابرابری جنسیّتی در استان‌های ایران، مجله اقتصاد و توسعه منطقه‌ای‌، 21(8):28-44.
ریتزر‌، جرج ( 1387). نظریه جامعه‌شناختی در دوران معاصر‌، ترجمه محسن ثلاثی‌، تهران: ثالث.
زمانی‌، فریبا ( 1391). مطالعه جامعه‌شناختی تأثیر وضعیت خانوادگی در بزهکاری زنان در تهران، مجله جامعه پژوهی فرهنگی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی،3(2): 79-99.
زنجانی زاده‌، هما (1386). تحلیل رابطه آموزش و پرورش و نابرابریهای جنسیّتی‌، فصلنامه تعلیم و تربیت، 91(3):50-77.
سایت الف تیرماه1390‌ http://alef.ir/vdcjthevxuqeyiz.fsfu.html
سایت روزنامه اعتماد‌،11 بهمن ماه 1385،www.etemaad.com
سایت روزنامه آفتاب http://aftabnews.ir/fa/news
سایت روز آنلاین، 8 بهمن ماه 1385 www.roozonline.com/persian/.-81da785e86.htm
سایت خبرگزاری مهر‌،16 مردادماه 1391،1666033 http://www.mehrnews.com//detail/News/)
سایت جام جم آنلاین‌خرداد 1390 http:// newstext.aspx?newsnum
سایت خانه مهر‌،خانواده و زنان‌،الهه کولایی 14 اسفند 1391http://mehrkhane.com/)
سایت خبر آنلاین society/education/www.khabaronline.ir/detail
سایت خبر نامه آموزش عالی به آدرس (www.Nameh.irphe.ir)
سایت روزنامه دنیای اقتصاد 13 اردیبهشت 1391 به نقل از سایت مگ ایران
سایت زنان ایران‌، http://www.iranzanan.com/point_of_view/.php?q=save
سایت روزنامه شرق‌، خرداد 1391.
سایت همشهری آنلاین‌، یکشنبه 12 خرداد 1387http://hamshahrionline.ir/details/
سعیدی‌، پرویز (1386). نقش و جایگاه تحصیل زنان ( دانشجو و فارغ التحصیل ) در اشتغال و توسعه، پژوهش‌نامه علوم اجتماعی‌،1(4):151-185.
سفیری‌، خدیجه (1386 ). زنان و تحصیلات دانشگاهی، مجله مسائل اجتماعی ایران،15(57-58): 97-123.
سیف الهی‌، سیف اله ( 1386). جامعه‌شناسی مسائل اجتماعی ایران‌، تهران: مؤسسه جامعه پژوهان سینا.
شلدلو‌،شیده (1380). نقش فرهنگ در متعادل ساختن نگرش‌های جنسیّتی در حیات اجتماعی برای توانمند ساختن زنان، مجموعه مقالات همایش توانمند سازی زنان تهران : مرکز مشارکت زنان، 115-85.
شکوری‌، علی ( 1387). سیاست‌های حمایتی و توانمند سازی زنان‌، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی‌، 16‌(61‌): 129-159.
شیر کرمی‌، جواد‌ و بختیار‌پور، سعید (1393). ارزیابی نابرابری‌ها در دستیابی به فرصت‌های‌ آموزشی‌: مطالعه موردی مقطع دبستان شهرستان دهلران، فصلنامه آموزش و ارزیابی، 7(26): 41-58.
شیری‌، محمد‌ و نورالهی، طه (1391‌). تغییرات ساختار جمعیت و تقاضای اجتماعی آموزش عالی در ایران، مجله بررسی‌های آمار رسمی ایران، 23 (1):83-102.
صادقی فسایی، سهیلا و کلهر، سمیرا (1386). ابعاد شکاف جنسیّتی و میزان تحقق کاهش آن در برنامه سوم توسعه. فصلنامه زن در توسعه و سیاست، 5(2):5-28.
صداقتی فرد‌، مجتبی و سخامهر، میترا (1392). تأثیر نابرابری جنسیّتی بر مشارکت اجتماعی زنان، فصلنامه مطالعات جامعه‌شناختی جوانان‌،4(10): 43-60.
فاتحی‌، ابوالقاسم.‌، صادقی‌، سعید و اخلاصی، ابراهیم (1389). توصیف و تحلیل ویژگی‌‌های جامعه‌شناختی و روان‌شناختی دختران و زنان روسپی در استان اصفهان‌، 4(2): 66-80.
قانعی‌راد‌، محمد و خسرو خاور، فرهاد (1385). نگاهی به عوامل فرهنگی افزایش ورود دختران به دانشگاه‌‌ها‌، مجله پژوهش زنان،4(4): 115-138.
کلانتری‌، عبدالحسین و فاطمه فقیه ایمانی‌(1392). فراتحلیل پژوهش‌های انجام شده دربارۀ نابرابری جنسیتی‌، مجله زن در فرهنگ و هنر‌، 5‌(1‌):142-125‌.
گیدنز‌،آنتونی (1389)‌. جامعه‌شناسی‌، ترجمۀ حسن چاوشیان‌، تهران: نی‌.
علیزاده‌، محمد‌(1380). چالش‌های اشتغال و بازار کار کشور‌، نامه انجمن جامعه‌شناسی ایران‌، ویژهنامه دومین همایش مسائل اجتماعی ایران.
مرکز آمار ایران‌، (1392). amar.org.ir  
مرکز آمار ایران (1378). آمارگیری از ویژگیهای اشتغال و بیکاری خانواده، تهران‌، سازمان برنامه وبودجه
مشیرزاده، حمیرا‌ (1383). از جنبش تا نظریۀ اجتماعی(تاریخ دو قرن فمینیسم)، تهران: شیرازه
موسوی خامنه‌، مرضیه‌، ابو‌ علی وداد هیر و برزگر نسرین‌( 1389‌). توسعۀ انسانی مبتنی بر جنسیّت و آموزش زنان، مجله زن در توسعه و سیاست ( پژوهش زنان )‌، 8 (4):383-401.
مهدوی‌، سید محمد صادق و هاشمی، کتایون (‌1389‌). بررسی جامعه‌شناختی تأثیر تحصیلات زنان بر ارتباطات انسانی در خانواده‌، پژوهش نامه علوم اجتماعی،4(4): 55-82.
واعظ برزانی‌، محمد و حاتمی، راضیه‌(‌1389‌). اثر برابری جنسیّتی آموزشی بر رشد اقتصادی در کشورهای منتخب در حال توسعه ‌، مدل سیستم همزمان، فصلنامه اقتصاد مقداری، 7 (1):53-73.
نجات‌،پگاه.‌، پورنقاش تهرانی، سید سعید و حاتمی، جواد (1390). تصورات قالبی جنسیتی مرتبط با گروه رشته‌های تحصیلی مختلف در ذهن دانشجویان ایرانی. فصلنامه پژوهش‌های روان شناسی اجتماعی، 1(3):9-18.
نبوی‌، عبدالحسین و احمدی، لیلا ( 1386). بررسی تأثیر عوامل اجتماعی در نابرابری جنسیتی نمادی در خانواده ( نابرابری در قدرت تصمیم گیری). مجله جامعهشناسی ایران، 8‌(2‌):82-59.
ودادهیر‌، ابوعلی (1380).تحلیلی بر پدیده مدرک‌گرایی در جامعه، نامه انجمن جامعه شناسی ایران؛ ویژه نامه دومین همایش مسائل اجتماعی ایران‌، 3، 192-179.
Arnot,M.& Dillabough.J.(1999). Feminist Politics and Democratic,Values in Education Curriculum Inquiry.29:2.
Barthelemy, Ramon.S. Melinda McCormik. & Charles Henderson.(2016). Gender discrimination in physics and astronomy: Graduate Student experiences of sexism and gender microaggressions .Physical Review Physics Edeuction Research, 12 ,020119.
Blumberg,R. L‌. (1988 ). Incom under female versus Male Control.Journal of Family. 9: 51-84.
Collins. R., JS‌. Chafetz., RL., Blumberg , S. Coltrane & JH.Turner (1993). Toward an Integrated Theory of Gender Stratification Sociologycal Perspectives.Stage.36.No.
Dollar & Gatti. (1999). Gender Inequality, Income,and Growth:Are Good Times Good For Women.World Bank Working Paper.
Eitzen , D.Stanley, Maxine baca zinn & Kelly Eitzen Smith( 2011). Social Problems, Pearson Education, Inc., publishing as Allyn & Bacon.
Jayachandram‌.Seema (2014).The Roots Of Inequality in Developing Countries.Annual Review of Economics. Northwestern University.
Hannum, Emily. (2000). Educational, Expansion and Demographic, Harvard, Institute for International Development, www.census.org/ipc/.
Kisanga,Maria E‌.Naomi Katunzi (1997). Discrimination in Education: the Tanzania Case, DarEs salaam, for Unesco.
Klasen.Stephan (1999).Dose Gender Inequality Reduce Growth and Development ?Evidence From Cross COUNTRY Regressions.Policy research report on gender and development.Working paper Series.No.7.
Parveen, S. (2008). Female Education and National Development: as Viewed by Women Activist and Advocates. Three Bulletin of Education and Research, 30, 33-4
Racusin, C. A. Moss. J. F. Dovidio, V. L. Brescoll, M. J.Graham, & J. Handelsman, (2012).Science faculty’s subtlegender biases favor male students, Proc. Natl. Acad. Sci.U.S.A. 109, 16474
Salik, Madiha. Zhu Zhiyong(2014). Gender Discrimination and Inequalities in Higher Education: A Case Study of Rural Areas of Pakistan. Academic Research International ,5(2):March.
Spender ,D & sarah, E(1980 ). Learning to Lose : Sexism and Education , London, The Women s Press.
Turner, J.(1998). The Structure of Sociological Theory, Sixth Edition Wadsworth Pub.