منظومه خسرو و شیرین یکی از جذاب ترین آثار گستره ادب غنایی است، که به لحاظ توانایی زبانی و ادبی سراینده آن در خلق تصاویر زنده و پویا از شور و کشش عاشقانه و ناز و نیاز عاشق و معشوق، همواره مورد توجه بوده است. افزون بر هنر سرایندگی نظامی در آفرینش این اثر غنایی، آن چه بیش از همه مهم می نماید، برجستگی نقش زن، به عنوان موجودی مستقل و انتخاب گر است، که در آثار مشابه کم تر دیده شده است.در این منظومه، شیرین زنی است که با داشتن جاذبه های ظاهری، برخورداری از آزادی کامل، و داشتن عشقی پرشور به خسرو، در همه حال خویشتن دار است و دامن خود را به هوس های زودگذر نمی آلاید. شیرین زنی کامل، زیرک، آگاه، بزرگ منش، پاک دامن، و پای بند به قوانین خانواده و اجتماع است، که با تدبیر و درست اندیشی، نه تنها خود را از بلکامگی خسرو در امان می دارد، که بر او تاثیر گذاشته، شخصیت اش را دگرگون می کند، و از عشق خود حماسه ای باشکوه می سازد.در این جستار کوشش شده است با بررسی ویژگی های شخصیتی شیرین، از لا به لای ابیات این منظومه، نشان دهیم نظامی، تا چه اندازه در تصویر آفرینی زن آرمانی ایرانی کامیاب بوده است.
)